Dla Szymanowskiego skrzypce były najważniejszym z solowych instrumentów, obok fortepianu, który, jak u większości kompozytorów tego czasu, pełnił funkcję zasadniczego instrumentu warsztatowego. W medium fortepianowego brzmienia kształtował Szymanowski harmonię swojej muzyki, współbrzmieniowość, nową tonalność, polifonię, kontrapunkt, układy fakturalne. W medium skrzypiec zaś doświadczał melodii i barwy brzmienia w jej najsubtelniejszych niuansach. Skrzypce stanowią pierwszą i najważniejszą materię brzmieniową muzyki Szymanowskiego. „Gorąca fraza” skrzypiec – solowa, kameralna, zwielokrotniona w orkiestrze – jest czołowym znamieniem jego stylu indywidualnego. To zaś, czego Szymanowski nowatorsko dokonał w dziedzinie skrzypiec, przyrównać można jedynie – według trafnego spostrzeżenia Stanisława Leszczyńskiego – do osiągnięć Debussy´ego w zakresie muzyki fortepianowej.

W utworach skrzypcowych uderza nas szczególna bujność muzyki; cecha zresztą znamienna dla całej twórczości Szymanowskiego. A to znaczy, że muzyka, zrodzona z bogactwa i naporu inwencji, kształtowana jest fantazyjnie, asymetrycznie, rozwijana szeroko, kapryśna w narracji, zmienna w ruchu, tempie i rytmie. Jej linie melodyczne i kształty brzmieniowe są „secesyjnie” giętkie, wijące się, powłóczyste, „roślinne” – niby łodygi, gałęzie, pąki, liście, kwiaty… Że uwodzi nas ta muzyka zmysłowym przepychem dźwiękowego piękna, a stanem jej właściwym jest stały rozkwit – późnej wiosny, wczesnego lata… Jej piękno nam się wprost u-naocznia, utwór muzyczny staje się również jakby obrazem, rozfalowany, migotliwy w niuansach koloru, świetlisto-cieniowy… Frapująca jest ewolucja skrzypcowego idiomu Szymanowskiego od późnoromantycznej, rapsodycznej melodyjności Sonaty, do gorącego impresjonizmu Mitów…

Bohdan Pociej

Recenzje:
MusicWeb