Robert Schumann Kwintet fortepianowy Es-dur op. 44 (1842)

Dzieło to powstało w szczęśliwym, pierwszym okresie małżeństwa Schumanna z Klarą Wieck. Jej też zostało dedykowane i z jej udziałem po raz pierwszy wykonane w Lipsku 8 stycznia 1843 roku. Jest to utwór zwięzły o doskonale wyważonych proporcjach. Ukazuje wszelkie walory inwencji i warsztatu Schumanna, łatwo też dostrzec w nim wzory, które wyzyskali w swych dziełach twórcy następnego pokolenia – Brahms, Dvořák i Saint-Saëns.

Antonín Dvořák Kwintet fortepianowy A-dur op. 81 (1887)

W twórczości Dvořáka Kwintet A-dur oznacza kolejny powrót do inspiracji czeską muzyką ludową, którą znał od dziecka i to praktycznie, grywał bowiem w kapeli mistrza Liehmanna w mieście Zlonice. Ale nie jest to już etap Tańców słowiańskich, napisanych wyłącznie pod presją berlińskiego wydawcy Simrocka. Dvořák ma już za sobą takie arcydzieła jak Stabat Mater i VII Symfonia, cieszy się międzynarodową sławą i pisze tylko to, co sam zamierzy. Na muzykę ludową patrzy teraz przenikliwym okiem dojrzałego twórcy, który dba o rozwój swego rzemiosła. Zaprowadzi go to w końcu do Tria fortepianowego op. 90 zwanego „Dumkami”, jedynego w swoim rodzaju dzieła, w którym sposób potraktowania ludowego tworzywa bliższy jest Bartókowi niż jakiemukolwiek XIX-wiecznemu twórcy. Jednak już w trakcie pisania Kwintetu kompozytor spostrzegł, że klasyczne formy stają się dlań zwolna bezużyteczne.

Maciej Negrey