Bilans wieku XX jest kwestią wciąż otwartą. To jednak pewne, że ktokolwiek przedarł się przez jego labirynt lub zabłąkał się choćby w niewielką część tej plątaniny, ten musiał utracić poczucie dziecięcej niewinności. Pożegnaliśmy się przecież, ponoć nie-odwołalnie, z tyloma „złudzeniami serdecznymi” – z pięknem, z metafizyką, z wysokim stylem, z rozumem, z narracją, z ekspresją, a nawet z samą ideą wypowiedzi autorskiej. Trudno zaprzeczyć, że wydep-tanie dziś własnej ścieżki, w prowincji „myśli słabej”, w świecie zwielokrotnionych i wyblakłych powtórzeń, graniczy z niemożliwością. Każdy takt grzęźnie w sieci przeładowanej i sparaliżowanej pamięci. Cóż pozostało? Rzecz najbardziej elementarna – muzyka współczesna, jak poezja, od kilku już dekad jest chyba przede wszystkim „walką o oddech”. Być może wciąż aktualna jest diagnoza Adorna – gros „naszych” kompozycji ma charakter raczej spazma-tycznego symptomu, niż świadomego i suwerennego gestu. Ale wahadłowy ruch między głośną (lub cichą) rozpaczą a nieznośną lekkością bytu wydaje się też czasem oczekiwania jakichś innych dróg i innych miar. Zachowując skromność i poznawczy minima-lizm, można przecież przekroczyć zaklęty krąg kunsz-townej, zimnoszarej niemożności. Powracać, choćby po omacku, na obszary „zakazane” i odnawiać je, nie dbając o to, czy język tej odnowy nosi ślad takiej czy innej muzyki przeszłości.
Muzyka Aleksandra Nowaka (ur. 1979) należy do tego właśnie, całkiem silnego, nurtu. Daleka jest od tonów dogmatycznych – czy to ze znakiem „plus”, czy też „minus”. Czuje się w niej najczęściej intonację pytającą, a jeśli już twierdzącą, to z wygłosem ściszonym wielokropka… To muzyka, jedna z wielu, w której przenikają się rejestry niegdyś sobie obce – stylistycznie, estetycznie, społecznie. A jednak są to utwory spójne, pisane pewną ręką, o formie kształtowanej narracyjnie, z mocnym piętnem indywidualnym. Ta autorska sygnatura zostaje wzmocniona aluzjami autobiograficznymi, cytatami oraz komentarzami do partytury, krótkimi i często zagadkowymi, które stają się nieodłącznym elementem estetyki Nowaka.

Marcin Trzęsiok

ALEKSANDER NOWAK
KOMPOZYTOR

Urodził się w 1979 roku w Gliwicach. Studiował kompozycję pod kierunkiem Uliany Biłan, Aleksandra Lasonia (Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach) oraz Steve’a Rouse’a (Uniwersytet w Louisville, USA).

Komponuje muzykę kameralną, symfoniczną i sceniczną, w dorobku posiada także przykłady twórczości z wykorzystaniem środków elektroni-cznych, w tym muzyki dla obrazu. Jego utwory wykonywane były w Polsce, w Europie oraz w USA przez wybitnych artystów i zespoły, jak Ricardo Gallén, Urszula Kryger, Eugeniusz Knapik, Jacek Maksymiuk, Piotr Pławner, Piotr Sałajczyk, Kwartet Śląski, Warszawska Grupa CELLONET, Lasoń Ensemble, Chór Camerata Silesia, London Sinfonietta, Chamber Philharmonic Orchestra Pardubice, Orkiestra Kame-ralna Miasta Tychy AUKSO, Orkiestra Kameralna LEOPOLDINUM, Orkiestra Muzyki Nowej, Studio for New Music Ensemble z Moskwy, Orkiestra Symfoniczna i Kameralna Filharmonii Narodowej, Orkie-stra Symfoniczna i Kameralna Filharmonii Śląskiej oraz Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia.

Pisał na zamówienie m.in. takich festiwali, jak Warszawska Jesień, Śląska Jesień Gitarowa, Sacrum Profanum, Festiwal Muzyki Polskiej, czy też Związku Kompozytorów Polskich i Konkursu Wiolonczelowego im. Witolda Lutosławskiego. Jego utwory wydaje Polskie Wydawnictwo Muzyczne. W roku 2010 w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie w ramach cyklu „Terytoria” miała miejsce premiera jego opery kameralnej Sudden Rain w reżyserii Mai Kleczewskiej. Kompozycja została nagrodzona przez TVP Kultura „Gwarancją Kultury” 2011. W roku 2009, nakładem Śląskiego Towarzystwa Muzycznego i Polskiego Radia Katowice, ukazała się jego pierwsza monograficzna płyta Fiddler’s Green. Był stypendystą Narodowego Centrum Kultury, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Moritz von Bomhard Fellowship, Ernst von Siemens Musikstiftung oraz Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.

Od roku 2008 pracuje w katowickiej Akademii Muzycznej, prowadząc zajęcia z zakresu instrumentacji i podstaw kompozycji; w roku 2010 otrzymał stopień doktora.

CDAccord · ACD180-3×4+8 Aleksander Nowak