V Symfonia e-moll op. 64, wzorem symfonii klasycznej, składa się z czterech części: I część – Andante – Allegro con anima, II część – Andante cantabile, con alcuna licenza, III część – Valse. Allegro moderato, IV część – Finale. Andante maestoso – Allegro vivace. Pierwszą część poprzedza krótki wstęp – Andante. Klarnet w niezwykle niskim rejestrze – charakterystycznym w twórczości Czajkowskiego – wprowadza temat Symfonii, który pojawia się również w drugiej, zakończeniu trzeciej oraz w czwartej części utworu. Temat ten stanowi jakby motto (idée fixe jak u Berlioza), dzięki któremu kompozytor osiąga jedność cyklu. Po krótkim wprowadzeniu temat delikatnie intonowany przez klarnet i fagot stopniowo narasta, doprowadzając do śpiewnego, pogodnego tematu drugiego. Druga, wolna część utworu odznacza się wyjątkowym napięciem uczuciowym, trzecia – w formie walca, ulubionego tańca kompozytora – płynną, wdzięczną, ruchliwą melodyką. Ostatnia, czwarta część jest najmniej zwarta pod względem formalnym. Składa się z wielu myśli muzycznych tworzących niepowtarzalną całość. Początek to znane już motto Symfonii – tutaj jako Maestoso w tonacji durowej, natomiast temat główny stanowi taneczna melodia o ludowym, rosyjskim charakterze w partii I skrzypiec. Drugi, bardziej śpiewny temat intonują instrumenty dęte drewniane, po czym jeszcze raz powraca triumfalne Maestoso, a całość kończą brawurowe efekty orkiestrowe wykonane w zawrotnym tempie.

Grażyna Paszkowska

PIOTR CZAJKOWSKI
V Symfonia e-moll op. 64
1. I. Andante – Allegro con anima 15:41
2. II. Andante cantabile, con alcuna licenza 13:42
3. III. Valse. Allegro moderato 6:23
4. IV. Finale. Andante maestoso – Allegro vivace 13:01

Czas: 48:49