Dwa kwartety smyczkowe (1980, 2019), a także Trio na skrzypce, klarnet i fortepian (2003), to utwory szczególnie ważne w kameralnym rozdziale twórczości Eugeniusza Knapika, kompozytora dziś zapewne bardziej znanego z monumentalnych dzieł wokalno-instrumentalnych – scenicznych i niescenicznych. (…)

Co istotne, powstanie prezentowanych w nagraniu utworów dzielą znaczne interwały czasowe, wypełnione właśnie pracą nad wspomnianymi wielkimi formami wokalno-instrumentalnymi. Pomiędzy pierwszym Kwartetem a Triem upłyną dwadzieścia trzy lata (…). Trio i II Kwartet dzieli szesnaście lat (…)

Wspomniane interwały czasowe sprawiają, iż język muzyczny i stylistyka obu kwartetów oraz Tria są znacząco odmienne, niezmienny pozostaje jednak ich ciężar gatunkowy, który dla muzyki instrumentalnej Knapika ma znaczenie fundamentalne (kompozytor mówi też o istocie lub idei gatunku). Znamienna będzie wypowiedź Knapika: „Dla mnie kwartet, concerto grosso czy sonata – to idea, nie schemat czy struktura. Pisząc taki utwór, nie mogłem nawiązywać do żadnych kanonów. Mam jednak pewną wizję kwartetu, sonaty – jako tych wielkich budowli. Podobnie, jak mam wizję katedry. Tę wizję tworzyły setki lat historii”. Kiedyś istotę gatunku kwartetowego wspaniale ujął choćby Johann Wolfgang Goethe, mówiąc o „rozumnej rozmowie czterech osób”…

Stanisław Kosz